Profesjonalny coaching – czym zajmuje się coach i jak nim zostać?

Chcesz zostać coachem i wspierać innych w pozytywnych zmianach? Dowiedz się, kim jest profesjonalny coach, jak wygląda jego praca i jak zostać coachem. W tym tekście opisujemy ponadto, jakie są rodzaje coachingu, jakie instytucje akredytują coachów, z jakich narzędzi, modeli i technik korzysta coach oraz dlaczego coaching to zawód, w którym rozwój i nauka trwają całe życie.

Kim jest profesjonalny coach?

Coach to osoba, która wykorzystuje swoją wiedzę i umiejętności, aby pomóc innym się rozwijać oraz osiągać cele osobiste i zawodowe. Coach nie doradza, lecz towarzyszy klientowi (coachee) we wzrastaniu. Inspiruje i motywuje. Może nakierowywać, zadając pytania (metoda sokratejska). Nie podsuwa jednak gotowych rozwiązań.

Profesjonalny coach ma ukończone odpowiednie akredytowane kursy, stosuje się do zasad etyki zawodowej oraz dobrych praktyk wypracowanych w tej profesji. Umiejętności oraz wiedzę niezbędne w pracy coacha poświadczają m.in. certyfikaty wydawane przez organizacje zrzeszające coachów, np.: ICF (International Coach Federation) czy EMCC (European Mentoring & Coaching Council). Ich akredytacje wskazują, że osoba, która oferuje usługi coachingowe, ma podstawy merytoryczne, a swoją pracę poddaje superwizji. Coach to jednak zawód, w którym warto stale się rozwijać i regularnie weryfikować swoją wiedzę.

Na czym polega coaching?

International Coach Federation definiuje coaching w następujący sposób:

towarzyszenie klientowi w kreatywnym procesie, który skłania do myślenia i inspiruje do maksymalizacji zawodowego i osobistego potencjału.

Coaching to rodzaj partnerskiej relacji między coachem a klientem, który nazywany jest coachee. Służy ona temu, aby klient osiągnął zamierzone cele. Relacja w coachingu bazuje na zaufaniu. Treść spotkań jest poufna.

Czasem tym celem może być… odnalezienie celu. Coaching to zatem propozycja zarówno dla osób, które wiedzą, czego chcą, jak i tych, które czują, że potrzebują zmiany, ale nie wiedzą, w jakim kierunku miałaby ona przebiegać i na jakim polu.

Coach stymuluje myślenie i inspiruje do działania. Nie daje jednak rad, nie wyręcza, nie dostarcza gotowych rozwiązań. U podstaw coachingu leży przekonanie, że klient sam wie, co dla niego dobre. Rolą coacha jest wesprzeć go w dotarciu do tej wiedzy, a następnie towarzyszyć w zmianie, żadnej nie narzucając. Coachee samodzielnie odkrywa rozwiązania najlepsze dla siebie oraz wdraża to, czego potrzebuje.

Coaching skupia się na przyszłości: celach, marzeniach i planach. W ich realizacji wykorzystuje jednak obecny potencjał klienta. Daje przestrzeń na refleksję, prowokuje myślenie i zachęca do pracy w kierunku realizacji celów coachee.

Coaching bazuje na rozmowie, jednak nie jest to rozmowa jak ze znajomym czy przyjacielem. Wykorzystywane są specjalne techniki, m.in. tzw. pytania coachingowe. Celem jest prowokowanie klienta do myślenia i poszukiwania własnych odpowiedzi oraz sposobów na realizację celów.

Dla kogo jest coaching?

Coaching jest usługą, z której skorzystać może każdy. Przykładowe sytuacje, w których ludzie poszukują pracy coacha, to:

• Zmiana ścieżki kariery – awans, zmiana kwalifikacji, odejście z etatu, relokacja.
• Wypalenie i stagnacja. Coaching pozwala odnaleźć nowy cel i zwiększyć poczucie sensowności działań.
• Trudności w podejmowaniu decyzji. Coaching jest świetnym narzędziem dla osób, które borykają się z brakiem sprawczości oraz trudnością w objęciu sterów we własnym życiu.
• Brak rozeznania we własnych potrzebach i marzeniach. Wiele osób nie wie, czego chce, a możliwości wyboru są albo przytłaczająco liczne, albo zdają się ograniczające jak klatka. Coaching pozwala odnaleźć drogę życiową, która będzie zgodna z wartościami klienta.
• Chęć rozwoju osobistego. Niezależnie od tego, jakie cele chce realizować coachee, coach będzie katalizatorem pozytywnych zmian i motywatorem do pracy.
• Brak równowagi między pracą a życiem, zaburzenie work-life balance. Jeśli wahadło jest zbyt wychylone, coaching pomoże wejść w rytm życia, który będzie służył klientowi.
• Brak pewności siebie i znajomości siebie. Coaching pozwala odkryć swoje mocne strony i predyspozycje, uświadomić sobie własne możliwości oraz znaleźć drogi ich optymalnego wykorzystania.

Jakie są rodzaje coachingu?

W zależności od obszaru, którego dotyczy coaching, wyróżniamy różne jego rodzaje. Praktykowane są m.in.:

• Coaching życiowy (life coaching). Skupia się na podnoszeniu jakości życia. Może dotyczyć relacji, pasji, finansów, zdrowia, urody, słowem: praktycznie wszystkiego.
• Coaching kariery. Dotyczy życia zawodowego: wyboru i zmiany miejsca pracy oraz jej formy, przebranżowienia, relacji służbowych.
• Coaching biznesowy. Usługa ta jest kierowana do przedsiębiorców, którzy chcą rozwijać swoje firmy i lepiej odpowiadać na potrzeby rynku, dopracowywać produkty albo zatroszczyć się o swój dobrostan w kontekście prowadzenia działalności.
• Coaching menedżerski (executive coaching). Dostarcza narzędzi rozwojowych oraz pomocnych w radzeniu sobie z presją i odpowiedzialnością na wyższych stanowiskach związanych z zarządzaniem zespołem. Pozwala stawać się coraz lepszym liderem.
• Coaching zespołowy. Wspiera w realizacji celów grupy, zacieśnia i usprawnia współpracę, podnosi integrację, pozwala przechodzić przez konflikty w owocny sposób.
• Coaching zdrowia i coaching wellness. Te dwa rodzaje coachingu skupiają się na wspieraniu zdrowia i dobrostanu klienta, np. budowaniu lepszej kondycji, zdrowszych nawyków, wymarzonej sylwetki.
• Coaching finansowy. Celem jest wspieranie klienta w realizacji celów finansowych, np. zaoszczędzenia określonej kwoty, podniesienia statusu materialnego, a także poprawa umiejętności związanych z zarządzaniem pieniędzmi.

Jakie narzędzia i modele wykorzystuje coach?

Coaching to rozmowa, ale odpowiednio prowadzona. Kolejne sesje nie są oderwane od siebie, lecz składają się na proces. Pomiędzy sesjami coachee pozostaje aktywny(-a), m.in. wykonując zadania rozwojowe. A oto narzędzia, które często wykorzystuje coach:

• Cele SMART. Technika ta pomaga wyznaczać ambitne, ale realistyczne cele.
• Model GROW, czyli: goal, reality, opportunity, will (cel, rzeczywistość, możliwości, wola działania) – porządkuje on przebieg procesu, prowadząc go od celów do realizacji z wykorzystaniem posiadanych aktualnie i osadzonych w realności zasobów.
• Pytania 5C. Pozwalają odkryć przyczyny sytuacji, która nie odpowiada klientowi, a także działania, które mogą ją zmienić. Te 5 pytań to:
  
  1. Co mogę zacząć robić?
  2. Co mogę przestać robić?
  3. Czego mogę więcej robić?
  4. Czego mogę mniej robić?
  5. Co mogę inaczej robić?
• Model OSCAR stworzony przez Paula Z. Jacksona i Marka McKergowa – to wzorzec pracy coachingowej prowadzący od określenia celów przez ocenę bieżącej sytuacji i zasobów klienta aż po weryfikację skuteczności działań.

Poza różnorodnymi modelami coach wykorzystuje m.in.: metafory, wizualizacje, karty i gry coachingowe, aktywne słuchanie, feedback… W coachingu nawet odpowiednio zaaplikowana cisza może być potężnym narzędziem.

Coach powinien mieć także wiedzę z zakresu psychologii i korzystać z osiągnięć różnych jej nurtów. Szczególne zastosowanie znajdują: psychologia pozytywna, terapia skoncentrowana na rozwiązaniach, terapia akceptacji i zaangażowania (ACT). Coaching czerpie także z mindfulness i programowanie neurolingwistyczne (NLP). W dużej mierze bazuje na teorii autodeterminacji Deciego i Ryana. Im szersza jest Twoja wiedza z zakresu psychologii, tym więcej narzędzi możesz wykorzystać i być coraz lepszym coachem.

Czym coaching różni się od doradztwa, terapii i mentoringu?

Coaching bywa utożsamiany mylnie z innymi pokrewnymi zawodami i usługami, jak doradztwo, terapia czy mentoring. Czym się różnią?

W coachingu klient sam odkrywa, co chce zmienić i jak tę zmianę może osiągnąć. W przypadku life coachingu może to dotyczyć każdego obszaru życia. Coaching skupia się na przyszłości. Relacja coach–coachee jest równorzędna.

Tymczasem w przypadku doradztwa klient przychodzi po gotowe rozwiązania w jednej wybranej dziedzinie. Z kolei terapia to leczenie i nauka funkcjonowania z uwzględnieniem zaburzenia, często odwołująca się do przeszłości i relacji z innymi ludźmi. W mentoringu relacja jest mniej sformalizowana, a mentee (podopieczny mentora) czerpie w dużej mierze z jego doświadczeń, podczas gdy w coachingu są to własne zasoby klienta.

Różnice między coachingiem, doradztwem, terapią i mentoringiem prezentuje tabela poniżej.

Kluczowe kompetencje coachingowe

Osoba, która chce pracować jako coach, powinna wypracować następujące kompetencje:

• Cierpliwość. Zmiana nie wydarza się natychmiast. Coach potrafi wytrzymać ciszę, wahanie czy chwilowy brak kierunku. Nie ocenia, nie przyspiesza – daje przestrzeń, by klient mógł odnaleźć swoją drogę i gotowość do działania.
• Aktywne słuchanie. Coach uważnie słucha nie tylko tego, co mówi klient, ale też w jaki sposób. Dopytuje, aby dowiedzieć się więcej. Rejestruje pauzy, emocje, zmiany w tonie głosu, dobór słów. Taka jakość słuchania daje poczucie bycia naprawdę wysłuchanym i zrozumianym.
• Umiejętność zadawania pytań otwartych. Dzięki nim klient sam znajduje rozwiązania, ponieważ musi przemyśleć odpowiedź i wyartykułować ją.
• Refleksyjność. Pozwala wydobywać sens z pozornie prostych opowieści, odnajdować powiązania między różnymi wypowiedziami i działaniami klienta, dostrzegać ukryte potrzeby, ale też zasoby, jakimi klient dysponuje. Refleksyjność jest też niezbędnym elementem higieny pracy coacha, który powinien regularnie weryfikować własne reakcje i zachowania.
• Budowanie zaufania. Jest ono podstawą otwartej rozmowy, a ta jest konieczna dla powodzenia procesu coachingowego.
• Samoświadomość. Coach nie jest obojętny na wpływ osób, z którymi pracuje. Ma też własne emocje i problemy, których nie powinien wnosić w relację z klientem. Wspomniana refleksja, introspekcja, a także superwizja pracy pozwalają zachować zdrowy dystans oraz rozwijać się w zawodzie.
• Empatia pozwala lepiej rozumieć klienta oraz ułatwia budowanie relacji opartej na zaufaniu. Wzmacnia w coachee poczucie bycia wysłuchanym i akceptowanym. Świadomość, że coach zauważa i rozumie, ale nie ocenia, tworzy bezpieczną przestrzeń do rozmowy.

Jak zostać coachem? Od czego zacząć naukę coachingu?

Aby zostać profesjonalnym coachem, warto zacząć od kursu, który wprowadzi Cię w świat coachingu i da podstawowe narzędzia. Dzięki temu dowiesz się, czy ten zawód jest dla Ciebie, bez ponoszenia kosztów finansowych i czasowych kursu akredytowanego przy jednej z instytucji regulujących rynek coachingu.

Coaching skills - wprowadzenie do coachingu

Dzięki temu wprowadzającemu kursowi zrozumiesz specyfikę coachingu. Dowiesz się jakie są różnice i podobieństwa między coachingiem a mentoringiem. Poznasz cechy dobrego coacha poparte kodeksem etycznym coacha profesjonalnego.

Dowiedz się więcej

Coaching możesz praktykować w gronie najbliższych. Zacznij od uważnego słuchania i zadawania otwartych pytań. Dzięki temu nie tylko poćwiczysz, ale też poprawisz jakość swoich relacji!

Sięgaj po książki poświęcone coachingowi. Godnym polecenia autorem jest John Whitmore. Cenne są także publikacje psychologiczne z zakresu motywacji, mindfulness czy NLP.

Jeśli jesteś już aktywny albo aktywna zawodowo, pamiętaj, że w tej profesji rozwój nigdy się nie kończy. Doszkalaj się i śledź doniesienia naukowe, aby weryfikować swój stan wiedzy. Testuj nowe narzędzia coachingowe. Regularnie korzystaj z superwizji, aby utrzymać poziom i higienę pracy.

W Polsce coaching nie jest objęty obowiązkową certyfikacją. Każdy może świadczyć usługi coachingowe. Jeśli jednak myślisz poważnie o karierze w tej branży, akredytowany kurs podniesie Twoją wiarygodność oraz konkurencyjność. Utrzymanie akredytacji wybranej instytucji wymaga regularnych superwizji i kursów doszkalających. Daje to gwarancję najwyższej jakości usług świadczonych z troską zarówno o dobro klienta, jak i coacha.

Źródła:

https://coaching4smart.wordpress.com/2014/10/06/metoda-5c/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Life_coaching

https://pl.wikipedia.org/wiki/Coaching

https://coaching4smart.wordpress.com/2013/11/11/model-sesji-coachingowej-oscar/

https://wszystkoocoachingu.pl/empatia-w-coachingu/

https://icf.org.pl/kodeks-etyczny/